Hentbolde Kalecinin İlave Bir Oyuncuyla Değiştirilmesi

Tüm antrenörlerin bildiği gibi, hentbol oyun kuralları içerisinde sahada 7 oyuncu bulunmakta ve bunlardan bir tanesi sürekli olarak kaleci olarak oynamaktadır. Zaman zaman da hücum oyunu taktiği gereği (Türkiye’de çok kullanılmasa da) kaleciler oyundan alınarak yerine diğer oyunculardan alınmaktadır. Hücum görevi bittikten sonra da tekrar gerçek kaleciyle değişmektedir.

Şampiyonlar ligi maçlarında çok sıklıkla karşılaştığımız kaleci yerine diğer saha oyuncusunun alınması, özellikle ön hazırlıkları iyi yapılıp planlı bir şekilde uygulandığında takımlar için önemli getiriler sağlamaktadır. Bu nedenle bu yazı da yapılan bu uygulamanın mantığını ve nasıl uygulandığının tartışılması amaçlanmıştır.

Oyun konsepti içinde karşılaşılan durumlara göre; sayısal azlıkta (5-6), ya da sayısal eşitliklerde (5-5 veya 6-6 gibi) bu olanağı kullanmak çok mantıklı bir yaklaşımdır. Ayrıca takımınızın eksik olduğu durumlarda rakibin baskısından kurtulabilmek için ya da siz karşı takıma baskı uygulamak istediğinizde uygulanabilecek bir taktiksel tercihtir. Bu tür uygulamalar nadiren de olsa iyi organize edilmiş olursa çok önemli avantajlar da getirebilmektedir. Bu nedenle bu taktik için aşağıdaki soruları öncelikle cevaplamamız gerekir;

• Neden bir kaleci ile oyuncuyu değiştireceğim?
• Nezaman değiştireceğim?
• Nasıl değiştireceğim?
• Değiştirdiğim zaman ne oynayacağız?
• Gol olması durumunda, top kaybı durumunda ve başka hata olması durumunda ne yapacağız?

Neden bir kaleci ile oyuncuyu değiştireceğim?

Antrenör olarak bizim görevimiz, oyun içinde her zaman yenilikçi bir bakış açısıyla oyunu gözlemlemektir. Bu durum, takımın oyun anlayışını geliştirmek için her zaman alışılmadık durumlar olabileceği ve bunlara hazırlıklı olmamız gerektiğinin bir nedeni olarak görülmelidir.

Sonuçta rakip takımlarda bizim için özel olarak hazırlık yapacaklar ve onlar da size karşı çözüm yolları arayacaklardır. Her takım ve antrenör için kazanmak ve puan almak önemlidir. Her maç ayrı ayrı düşünülmesi ve planlanması gereken oyunlardır. Rakibinizin güçlü yönleri, zayıf yönleri, sizin takımınızın güçlü ve zayıf yönleri, oyuncu profilleriniz, takım deneyimleriniz vb. bir çok faktör sizin oyun hazırlıklarınızı ve maç içi taktik oyunlarınızın sürekli değişmesine neden olabilir. Bu çerçevede, takımınıza denk güçte ya da daha güçlü görünen takımlara karşı atacağınız her golün galibiyet açısından önemi vardır. Bu nedenle kaleci yerine ilave bir oyuncu kullanmanız da oyunu dengede tutma açısından en iyi yollardan biri olarak görülmektedir.

Nezaman değiştireceğim?

Bir oyun sırasında, ilave bir oyuncunun kaleci yerine alınmasında temelde mantıklı olan ve dünyada da en çok uygulanan üç sayısal durum vardır:

1- Sayısal azınlık 5-6 → 6-6: Oyuncuların sayısını eşitlemek.
2- Sayısal eşitlik 5-5 →6-5: Sayısal çoğunluğu oluşturmak.
3- Sayısal eşitlik 6-6 →7-6: Sayısal çoğunluğu oluşturmak.

Genelde maçlarda taktik olarak 1 ve 2 kullanılmaktadır. Ancak, yenik olunan durumlarda, rakibin baskısının yoğun olduğu durumlarda ve bazı kritik zamanlarda 3 numaralı durum da kullanılmaktadır.

Nasıl değiştireceğim?

İlave oyuncunun kaleci yerine oynama olasılığı antrenörler tarafından nadiren taktik tedbir olarak kullanılır. Ancak, kaleci oyuncu değişiminin boşa bir zaman kaybı olmadığının takımada gösterilmesi gerekir. Tüm oyuncular buna inanmalıdırlar. Bu taktik oyun sırasında yapılabilecek bir basit hata rakibin sizin kaleniz de çok çabuk bir gol bulmasına yol açabilecektir. Böyle bir uygulamayı antrenör gerçekleştirmek istiyorsa, başlangıçta özellikle kendi seyircisi önünde ve rakibin baskı altına alındığı ortamlarda yapması ve yapılabilirliğini görmesi gerekir. Ayrıca rakiplerinizin sizin oyununuzu öğrenmemeleri için başka ortamlarda uygulanması da önemlidir.

Tüm oyunların başlangıç bölümünde kaleci oyuncu bulunmalı, değişim için bankın yakın tarafında olmalı ve oyunun son bölümlerine dahil edilmemelidir. Dünyada uygulanan örneklerde de görülebileceği gibi, kaleci oyuncu uygulanacak oyunun başlatıcısı olarak görev yapmakta, takım tammış gibi rakibe bir izlenim yarattıktan ve savunmanın kurgusunu buna göre ayarladıktan sonra, bu arada oyunu başlatan kaleci oyuncu hızla değişme alanına gelir ve yerini gerçek kaleciye bırakır.

Değiştirdiğim zaman ne oynayacağız?

Her antrenör için en ilginç kısmı burasıdır. Hangi taktik elementleri kullanacağız, ne zaman hangisini uygulayacağız? Bu sorular kaleci oyuncuyu sahaya sürdüğünüz zaman ortaya çıkmaktadır. Ayrıca rakibinizin size karşı uyguladığı savunma taktiği nedir bunu da dikkate almanız gereklidir. Oynatacağınız kaleci oyuncunun özelliğini ve yerini de buna göre belirlemeniz gerekebilir.

Gol olması durumunda, top kaybı durumunda ve başka hata olması durumunda ne yapacağız?

En iyi durum sahada uyguladığımız taktikle gol bulmamızdır. Gol olması durumuda hücum taktiği planladığımız gibi uygulanmıştır. Bu durum kaleci için sorun değildir, rahatlıkla kaleci oyuncu değişebilir. Nadiren de olsa kaleci oyuncu atışı yapmış olabilir, bu durumda eğer gol olmamışsa değişmede sıkıntı olabilir ya da kaleci oyuncu kaleye geçmek durumunda kalabilir.

Eğer topu kaybetmişsek ya da gol bulamamışsak ve top rakibin kolayca ulaşabileceği bir yerde kalmışsa çok çabuk hareket edip organize bir şekilde savunmaya çekilmek, rakibin hızlı atak yapmasına, boş kaleye gol atmasına engel olmak gereklidir. Bu arada kaleci oyuncu değişimi de yapılabilir.

En kötü durum ise, teknik bir hata yapılması ve boş kaleye kontra gol yenmesi olabilir. Bu da taktik bir başarısızlık olarak kabul edilmelidir. Antrenör olarak, bunun oyun içinde yapılabilir bir hata olduğunu tüm takıma, rakibe ve seyircilere beden dilinizle göstermeniz gerekir.

Bununla beraber, karşı takım oyuncularının sizin kalenizin boş olduğunu görmeleri de onlar için ayrı bir zihinsel karmaşıklık getirmektedir. Sizin ilave oyuncunuzun sahaya girmesinin de etkisini rakipte gözlemlemek ayrı bir karmaşa yaratmaktadır. Örneğin, ilave oyuncu ile oyuncu fazlalığına eriştiğinizde rakip takım normalde yapacağı adam adama ya da 3-3 gibi bir savunmadan vazgeçmek zorunda kalmakta ve anında yeni bir savunma düzeni oluşturmak durumunda kalmaktadırlar. Bunu yapamadıklarında büyük olasılıkla sizin gol atma şansınız daha yüksek olacaktır.

Top kaybı durumlarında, rakip sizin kalenizi boş gördüğünden uzak mesafeden çok çabuk ve riskli bir atış kullanacaktır. Böyle bir durumda size hücum yapmak için ikinci bir şans gelecektir.

İlave oyuncu uygulamasını sistematik bir şekilde yaparsanız bir süre sonra takımınız da buna uyum sağlayacak ve bunu yaparken daha az stresli ve özgüvenleri yüksek olacaktır.

YARARLANILAN KAYNAK: http://www.eurohandball.com/article/21478

Replace The Goalkeeper By An Addıtıonal Player

Peter Bachmann, Swiss Handball Federation, Hilterfingen, 12th September 2014

NOT: Bu yazı yukarıdaki kaynak temel alınarak Dr. Zeki Pehlivan tarafından hazırlanmıştır.